Akara nke ndị mgbasa ozi -ọma anọ
Ndị nkwusa ozioma anọ, Matiu, Mak, Luk, na Jọn nọchiri anya ha n'ọdịnala Ndị Kraịst site na akara ha. Akara ndị a bụ ihe dị ndụ. Ya mere nwoke a/mmụọ ozi na -ezo aka n'ozi ọma, dị ka Matiu si kwuo, ọdụm nye Mak, oke ehi/ehi/oke Luk, na n'ikpeazụ ugo ka John.
Ejirila akara ndị a kemgbe mmalite nke Iso Ụzọ Kraịst. Enwere ike ịhụ mmalite nke iji akara ndị a n'Agba Ochie, ọkachasị n'ọhụụ ndị amụma natara.
Matiu Mark Luk na Jọn akara.
Akara nke ndị nkwusa ozioma sitere na ihe odide sitere na agba ochie. Anụ anọ pụtara n’ọhụụ n’ọhụụ nke ndị amụma.
Ihe akara anọ dịịrị ndị nkwusa ozioma
Onye nkwusa ozioma Matthew
Ozi -ọma nke mbụ, nke onye edemede Matiu, jiri usoro ọmụmụ, osisi ezinụlọ mmadụ nke Jizọs Kraịst malite. N'ihi mmalite mmadụ a, Matiu nwetara akara mmadụ.
Onye nkwusa ozioma Marcus
Oziọma nke abụọ n'ime Bible bụ Mak dere ya. Ebe ọ bụ na mmalite nke ozi ọma ya Mark dere banyere Jọn Baptist na ọnụnọ ya n'ọzara na n'ihi na o kwukwara na Jizọs nọrọ n'ọzara ahụ e nyere Mark ọdụm dị ka akara. N’oge Jizọs, e nwere ọdụm n’ọzara.
Ọkwọrọikọ Lukas
E nyere Luk oke ehi dị ka ihe nnọchianya n'ihi na ọ na -ekwu maka Zekaraịa bụ onye na mmalite nke ozi ọma nke atọ na -achụ aja n'ụlọ nsọ dị na Jerusalem.
Ọkwọrọikọ John
Ozi ọma nke anọ na nke ikpeazụ bụ ugo ma ọ bụ ugo. Nke a metụtara ụgbọ elu dị elu nke ọkà ihe ọmụma nke onye nkwusa ozioma a na -ewe iji zipu ozi ya. Site n'ebe dị anya (Jọn na -ede ma emechaa karịa ndị nkwusa ozioma ndị ọzọ), ọ na -eji anya dị nkọ akọwa ndụ na ozi nke Jizọs Kraịst.
Anụ anọ so Daniel
Daniel biri na Bebel n'oge Mpụga ahụ. Daniel hụrụ ọtụtụ ọhụụ. Anụmanụ anọ dị n'ime otu n'ime ha. Anụmanụ anọ ndị a adabaghị na akara anọ a na -eji eme ndị mgbasa ozi.
Daniel weliri elu wee sị, Anọ m hụ ọhụụ n'abalị wee hụ, ifufe anọ nke eluigwe na -ebili n'oké osimiri, nnukwu anụ ọhịa anọ wee si n'oké osimiri bilie, otu dị iche na ibe ya. Nke mbụ dị ka a ọdụm, o nwekwara nku ugo. [..] Ma lee anụ ọzọ, nke abụọ, yiri a anụ ọhịa bea; ọ kwụrụ n'otu akụkụ, ọgịrịga atọ dịkwa n'ọnụ ya n'etiti ezé ya, ha wee gwa ya okwu otu a: bilie rie ọtụtụ anụ.
M wee hụ, ma, lee, anụmanụ ọzọ, dị ka panther; o nwere nku nnụnụ anọ na azụ ya na isi anọ. E nyekwara ya ọchịchị. Mgbe ahụ ahụrụ m na nlele abalị wee hụ, a anụ nke anọ , dị egwu, dị egwu ma dị ike; o nwere ezé ezé buru ibu: ọ na -eri ma na -akụ, ihe fọdụrụ na -eji nwayọ nwayọ nwayọ; anụ ọhịa a dị iche na nke ọ bụla ọzọ na mbụ, o nwekwara mpi iri (Daniel 7: 2-8).
Akara anọ dị na Ezikiel
Ezikiel onye amụma dịrị ndụ na narị afọ nke isii BC . O ziri ndị ya a dọọrọ n'agha na Bebel ozi ya. Ozi ya na -eme n'ụdị omume dị egwu, okwu Chukwu, na ọhụụ. E nwere anụmanụ anọ n’ọhụụ na -akpọ Ezikiel.
M'we hu, ma, le, oké ifufe n fromsi n'Ugwu bia, oké igwe -oji di ọku nke ire ọku n andnwu enwu gbaa; n'ime, n'etiti ọkụ ahụ, ọ dị ka ọla na -egbu maramara. N'etiti ya ka ihe yiri ihe anọ dị, nke a bụkwa ọdịdị ha: ha nwere ọdịdị mmadụ, nke ọ bụla nwere ihu anọ, nke ọ bụla nwere nku anọ. […] Ma ihu ha, ndị anọ ahụ niile nọ n'aka nri yiri nke nwoke na nke a ọdum; ya na ha anọ n'aka ekpe nke a ehi; ha anọ nwekwara ihu otu ugo (Ezikiel 1: 4-6 & 10).
Enwere ọtụtụ ịkọ nkọ banyere ihe anụmanụ anọ ahụ pụtara n'ọhụụ ọkpụkpọ Ezikiel. Na nka Ọwụwa Anyanwụ oge ochie nwere mmetụta sitere n'Ijipt na Mesopotemia, n'etiti ihe ndị ọzọ, a na-amata onyonyo nke anụ nwere nku anọ nwere ihu anụmanụ ma ọ bụ karịa. Ndị a bụ ihe a na-akpọ 'ndị na-ebu eluigwe', ndị na-ebu eluigwe (Dijkstra, 1986).
Oke ehi na -anọchite anya ụwa, ọdụm, ọkụ, ugo, eluigwe, na mmiri mmadụ. Ha bụ ụyọkọ kpakpando isi anọ nke oke ehi, ọdụm, Aquarius, na nke anọ, ugo (Ameisenowa, 1949). N'isiakwụkwọ ole na ole n'ihu na Ezikiel, anyị na -enyocha anụmanụ anọ.
Banyere wiil ndị ahụ, a na -akpọ ha Swirls. Nke ọ bụla nwere ihu anọ. Nke mbụ bụ nke a cherub, na nke abụọ bụ nke a nwoke, nke atọ bụ ihu nke a ọdụm, nke anọ bụ nke otu ugo (Ezikiel 10:13)
Akara anọ dị na Mkpughe
Apostle John okụt ediwak n̄kukụt ke Patmos. N'otu n'ime ihu ndị ahụ, ọ hụrụ ocheeze nke kachasị elu, ocheeze Chineke. Ọ na -ahụ ụmụ anụmanụ anọ gburugburu ocheeze ahụ.
N'etiti oche -eze ahụ na gburugburu oche -eze ahụ ka anụ ọhịa anọ dị, anya juru ha anya n'ihu na n'azụ. Anụ ọhịa mbụ ahụ dịkwa ka a ọdụm, Anụ ọhịa nke abụọ ahụ dịkwa ka a bovine, anụ ọhịa nke atọ dịkwa dị ka nwanyị , na anụ nke anọ yiri nke na -efe efe ugo. Ihe anọ ahụ nwere nku isii n'otu n'otu n'ihu ha, jupụtakwara anya gburugburu na n'ime, ha wee zuru ike ehihie na abalị (Mkpughe 4: 6b-8a).
Anụ anọ dị gburugburu ocheeze ahụ. Anụ anọ a bụ ọdụm, ehi, ihu mmadụ na ugo. Ha niile bụ akara Zodiac anọ. Ha na -etolite ọnụọgụ nke mbara igwe. N'ime anụmanụ anọ a, ị nwere ike mata anụmanụ anọ ahụ n'ọhụụ Ezikiel.
Akara anọ dị n'okpukpe ndị Juu
Enwere okwu sitere na rabbi Berekhja na oke bekee Bun nke na -asị: nke kacha dị ike n'ime nnụnụ bụ ugo, nke kachasị ike n'etiti anụ ọhịa bụ oke ehi, nke kacha dị ike n'ime anụ ọhịa bụ ọdụm, na nke kachasị ike niile bụ nwoke. A Midrash sịrị: ‘A na -ebuli mmadụ elu n’etiti ihe e kere eke, ugo n’etiti nnụnụ, oke n’etiti anụ ọhịa, ọdụm n’etiti anụ ọhịa; ha niile anatala ọchịchị, mana ha nọ n'okpuru ụgbọ mmeri nke Ebighị Ebi (Midrash Shemoth R.23) (Nieuwenhuis, 2004).
Nkọwa nke Ndị Kraịst oge mbụ
Anụmanụ ndị a ewerela ihe dị iche na ọdịnala Ndị Kraịst mgbe e mesịrị. Ha aghọọla akara nke ndị mgbasa ozi -ọma anọ. Anyị buru ụzọ chọta nkọwa a na Irenaeus van Lyon (ihe dị ka 150 AD), n'agbanyeghị na ọ dị n'ụdị dịtụ iche karịa n'ọdịnala ụka (Matiu - mmụọ ozi, Mak - ugo, Luk - ehi na Jọn - ọdụm).
Ka oge na -aga, Augustine nke Hippo kọwakwara akara anọ maka ndị nkwusa ozioma anọ, mana n'usoro dịtụ iche (Matiu - ọdụm, Mak - mmụọ ozi, Luk - ehi, na Jọn - ugo). Na Pseudo-Athanasius na Saint Jerome, anyị na-ahụ nkesa nkesa akara n'etiti ndị na-ezisa ozi ọma ka emesịrị mara ha na ọdịnala Ndị Kraịst (Matiu-nwoke/mmụọ ozi, Mark-ọdụm, Luk-ehi na Jọn-ugo).
Ọdịnaya